1. Στρατηγικός και επιχειρησιακός προγραμματισμός ως εργαλεία δημόσιας δράσης
Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές θα είναι εξοικειωμένοι με το βασικό εννοιολογικό και μεθοδολογικό πλαίσιο του διοικητικού προγραμματισμού τόσο στην στρατηγική / μακροπρόθεσμη, όσο και στην επιχειρησιακή / μεσο-βραχυπρόθεσμη διάστασή του. Θα είναι σε θέση να αντιλαμβάνονται και να χρησιμοποιούν τον προγραμματισμό για τον σχεδιασμό, την παρακολούθηση, την βελτίωση και την αξιολόγηση της δημόσιας δράσης σε τοπικό, περιφερειακό αλλά και σε κεντρικό επίπεδο. Θα μπορούν να αξιοποιούν αποτελεσματικά τα σύγχρονα εργαλεία διοικητικού προγραμματισμού σε πεδία όπως η επιλογή και η ανάλυση των κατάλληλων ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων, η ανάλυση εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος μιας δημόσιας υπηρεσίας, ο προσδιορισμός των αναγκαίων μεταβλητών και δεικτών, η στοχοθεσία και η ανάπτυξη προγράμματος δράσης, η παρακολούθηση και η αξιολόγηση αποτελεσμάτων.
2. Πολιτική και Διακυβέρνηση
Το μάθημα εξετάζει τι σημαίνει η μετάβαση από την κυβέρνηση στη διακυβέρνηση, και ποιες είναι οι συνεπακόλουθες επιπτώσεις και οι αλλαγές στη διοίκηση του Κράτους, τόσο στο κεντρικό επίπεδο όσο και στο επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Επίσης, μελετά τις σύγχρονες τάσεις για λειτουργική αποκέντρωση των εξουσιών, τάσεις που έχουν ενισχυθεί παντού στο δυτικό κόσμο, ιδίως μετά τη δεκαετία του ’70, και οι οποίες οδήγησαν στη μεγαλύτερη ή μικρότερη αντιστροφή της υπερφόρτωσης του κεντρικού κράτους με αρμοδιότητες. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον δίδεται στην ανίχνευση της φυσιογνωμίας του μεσο-επιπέδου, δηλαδή της περιφερειακής διακυβέρνησης που σε αρκετές περιπτώσεις είναι πλέον εκλεγμένη και όχι διορισμένη. Η άλλη μεγάλη ενότητα του μαθήματος αφορά τη μελέτη της χάραξης της πολιτικής. Εκεί αναλύονται το λεγόμενο «ύφος» της πολιτικής και οι κανονιστικές και θεσμικές του επιδράσεις, η συγκρότηση των δικτύων πολιτικής, που πλέον ξεπερνούν το στενό εθνικό πλαίσιο. Τέλος, μια άλλη σημαντική παράμετρος έχει να κάνει με τη διακρίβωση των συνεπειών από την ανάπτυξη της τρίτης εξουσίας, της δικαστικής (όχι μόνο στο εθνικό επίπεδο αλλά και στο ενωσιακό) η οποία όλο και συχνότερα καταλήγει να διαμορφώνει κατευθύνσεις πολιτικών αντί μόνο να τις ελέγχει εκ του θεσμικού της ρόλου.
3. Αυτοδιοίκηση και τοπικές δημόσιες πολιτικές
Η γενική καθ΄ ύλην αρμοδιότητα των δήμων και περιφερειών επί των τοπικών υποθέσεων, και οι οικονομικές λειτουργίες που επιτελούν προσδίδουν στην τοπική αυτοδιοίκηση εξουσία αντίστοιχη με την κρατική, η οποία ωστόσο περιορίζεται στα διοικητικά της όρια. Η κατανομή των αρμοδιοτήτων μεταξύ των επιπέδων διοίκησης και οι κατευθύνσεις της ευρωπαϊκής ένωσης για την εκπλήρωση λειτουργιών σε τοπικό επίπεδο, στο οποίο οι πολίτες έχουν καλύτερη γνώση και προσωπική εμπειρία των ζητημάτων, αλλά και η δυνατότητα συμμετοχής των πολιτών συνετέλεσαν ώστε να γίνει αποδεκτή η ισοτιμία κρατικής εξουσίας και εξουσίας της τοπικής αυτοδιοίκησης. Τούτο, άλλωστε, είναι προφανές με την αυξανόμενη εκχώρηση από τον κοινό νομοθέτη αρμοδιοτήτων στη τοπική αυτοδιοίκηση. Πολλές από τις αρμοδιότητες της τοπικής αυτοδιοίκησης, παιδεία, υγεία, περιβάλλον, αναπτυξιακή πολιτική, ασκούνται ταυτόχρονα σε πολλαπλά επίπεδα. Ο χαρακτήρας, ωστόσο, της τοπικής αυτοδιοίκησης της επιτρέπει να ασκήσει τις αρμοδιότητες αυτές κατά τρόπον διάφορον του κράτους, αναδεικνύοντας ένα νέο μοντέλο διακυβέρνησης.
Το μάθημα αυτό επικεντρώνεται στην εξοικείωση των φοιτητών με τη τοπική αυτοδιοίκηση ως νέου μοντέλου διακυβέρνησης στην άσκηση των δημόσιων αυτών πολιτικών σε τοπικό επίπεδο, λαμβάνοντας υπόψη το ρόλο και τον χαρακτήρα της τοπικής αυτοδιοίκησης ως πολιτικού, διοικητικού, αναπτυξιακού και συμμετοχικού θεσμού. Μετά από συνοπτικές εισαγωγικές παρατηρήσεις για το θεσμό της τοπικής αυτοδιοίκησης, το μάθημα προσανατολίζεται στη συμμετοχή των φοιτητών με τη μορφή εργασιών, στην διερεύνηση των ανωτέρω ζητημάτων.
4. Σχεδιασμός και Εφαρμογή των Ευρωπαϊκών πολιτικών στην Ελλάδα
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί έναν ιδιαίτερο, όσο και ιδιότυπο, χώρο παραγωγής δημόσιων πολιτικών. Η ιδιοτυπία αυτή συνίσταται, μεταξύ άλλων, στο γεγονός ότι η διαδικασία παραγωγής των "ευρωπαϊκών δημόσιων πολιτικών" διεξάγεται διαρκώς, σχεδόν καθημερινά, σε ένα πολυεπίπεδο και πολυπαραγοντικό, ιδιαιτέρως περίπλοκο και ρευστό θεσμικό και πολιτικό περιβάλλον. Η κατανόηση του σύνθετου αυτού θεσμικού και πολιτικού περιβάλλοντος απαιτεί την εμβάθυνση στα ζητήματα οργάνωσης και λειτουργίας του ευρωπαϊκού ενωσιακού πολιτικού συστήματος, καθώς και την εξοικείωση των φοιτητών με την "πραγματική" του λειτουργία. Κατά συνέπεια, επιχειρείται η ανάλυση της ευρωπαϊκής ενωσιακής πολιτικής διαδικασίας, (α) σε όλες τις φάσεις και τα στάδια ανάπτυξής της (διαμόρφωση, υλοποίηση, αξιολόγηση, ανατροφοδότηση), (β) στο σύνολο των επιπέδων διοίκησης που συγκροτούν τον ευρωπαϊκό δημόσιο χώρο (υπερεθνικό, εθνικό, τοπικό) και (γ) στο σύνολο των μετόχων-δρώντων (δημόσιων και ιδιωτικών, εθνικών, τοπικών και διεθνικών/ευρωπαϊκών). Η εμβάθυνση αυτή στοχεύει στην αναζήτηση των οργανικών αρμών και λειτουργικών διαδράσεων μεταξύ επιπέδων και δρώντων, με επίκεντρο τόσο τις τυπικές όσο και τις άτυπες σχέσεις και διαδικασίες, καθώς και τις σύγχρονες μεθόδους διοίκησης οι οποίες γνωρίζουν εκτεταμένη εφαρμογή στο ενωσιακό σύστημα. Έμφαση δίνεται στο ζήτημα της οργάνωσης των εθνικών διοικήσεων – κεντρική και περιφερειακή διοίκηση, Τοπική Αυτοδιοίκηση- για τη διαχείριση της «ευρωπαϊκής» τους πολιτικής σε όλα τα στάδια του πολιτικού κύκλου, των προβλημάτων προσαρμογής και των αλληλεπιδράσεων των ποικίλων διοικητικών παραδόσεων.
5. Ποσοτικά εργαλεία για την παρακολούθηση του διοικητικού έργου (Workplaceanalytics)
Κεντρικός στόχος του μαθήματος είναι να παρέχει τις θεωρητικές γνώσεις αλλά και τις δεξιότητες ούτως ώστε ο φοιτητής και αυριανό διοικητικό στέλεχος να μπορεί να χρησιμοποιεί τα εργαλεία που παρέχει το γνωστικό πεδίο των Ποσοτικών Μεθόδων για την παρακολούθηση αλλά και την αξιολόγηση του διοικητικού έργου ως προς την ποιότητα αλλά και ως προς την ποσότητα. Μέσα στα πλαίσια αυτά ο φοιτητής θα μελετήσει μεθόδους συλλογής και δεδομένων, Θεωρία και τρόποι κατασκευής ποσοτικών δεικτών, μεθόδους σύγκρισης απόδοσης, μεθόδους ελέγχου ποιότητας, μεθόδους Lean Six-Sigma, τεχνικές balanced scorecard και Data Envelopment Analysis
6. Οργανωτικός ανασχεδιασμός δημοσίων φορέων
Η επιτυχής ολοκλήρωση του μαθήματος θα επιτρέπει στους φοιτητές να αντιλαμβάνονται την σημασία του συστηματικού οργανωτικού σχεδιασμού και ανασχεδιασμού για την ορθή λειτουργία και την αποτελεσματικότητα ενός δημόσιου φορέα. Θα γνωρίζουν τα διάφορα επίπεδα οργανωτικού σχεδιασμού από την διαδικασία και τις ροές εργασίας έως το οργανόγραμμα αλλά και τις αντίστοιχες σχεδιαστικές μεθοδολογίες. Θα είναι σε θέση να αναλύουν την υφιστάμενη οργανωτική κατάσταση ενός φορέα, να εντοπίζουν τα σημεία συμφόρησης και τις διαδικαστικές του ανεπάρκειες και να ανασχεδιάζουν επί μέρους διαδικασίες και εργασιακές ροές ή και το συνολικό οργανόγραμμα της υπηρεσίας. Θα μπορούν, τέλος, να προσδιορίζουν, με χρήση ειδικών σχεδιαστικών εργαλείων, το κατάλληλο εύρος εποπτείας και να εκτιμούν τις αναγκαίες θέσεις εργασίας ανά ειδικότητα.
7. Διοικητικές Μεταρρυθμίσεις: Κράτος και Τοπική Αυτοδιοίκηση
Στο μάθημα εξετάζονται οι διάφορες θεωρητικές προσεγγίσεις και οι διαφωνίες για την έννοια και το περιεχόμενο της μεταρρύθμισης. Πως διαρθρώνεται και στη βάση ποιων νέων παραμέτρων και προτεραιοτήτων η σχέση των συγκεντρωτικών εθνικών κρατών με τις ιδιαιτερότητες και τις ποικιλίες των περιφερειών τους, σε έναν κόσμο που το παγκόσμιο επηρεάζει το τοπικό αλλά και το τοπικό ανάγεται συχνά στο παγκόσμιο; Πως μπορούν οι αυτοδιοικητικοί θεσμοί, μέσα από θεσμικές και ουσιαστικές παρεμβάσεις, να ανανεώσουν το περιεχόμενο των σύγχρονων δημοκρατιών; Είναι ορισμένα από τα ουσιαστικά ερωτήματα που τίθενται. Επιχειρείται επίσης περιγραφή και ανάλυση της διαχρονικής εμπειρίας από τις διάφορες μεταρρυθμιστικές απόπειρες τον ελληνικό 20ο αιώνα. Ποια ήταν η φιλοσοφία, ποιοι οι στόχοι και ποια τα εμπόδια του προγράμματος «Καποδίστρια» και «Καλλικράτη»; Και πως μπορούν να αξιολογηθούν οι δημόσιες πολιτικές μέσα από το παράδειγμα των δυο αυτών μεταρρυθμίσεων της τοπικής αυτοδιοίκησης;"
8. Οι συμβασιακές πολιτικές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης
Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης εντάσσονται στο κράτος εν τη ευρεία έννοια και ασκούν αρμοδιότητες δημόσιου χαρακτήρα. Παρέχουν υπηρεσίες, οι οποίες ανάγονται στο διοικητικό και πολιτικό ρόλο τον οποίο επιτελούν και τις οποίες ο πολίτης αναμένει από έναν οργανισμό δημόσιου χαρακτήρα που γνωρίζει «εκ του πλησίον» τα προβλήματα, τις προσδοκίες και τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας και διαθέτει τα μέσα για την αντιμετώπισή τους.
Το εύρος των αρμοδιοτήτων που ασκείται από τη τοπική αυτοδιοίκηση μπορεί να διακριθεί α) στις υποθέσεις εκείνες οι οποίες έχουν σχέση με την υλοποίηση έργων υποδομής β) στις υποθέσεις οι οποίες έχουν σχέση με την παροχή υπηρεσιών, γ) στις υποθέσεις αναπτυξιακού χαρακτήρα και δ) στις υποθέσεις οι οποίες σχετίζονται με τη διοικητική υποστήριξη των οργανισμών.
Με στόχο την κατά το δυνατόν βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών και άμεση εξυπηρέτηση του πολίτη, η τοπική αυτοδιοίκηση για την άσκηση των ανωτέρω αρμοδιοτήτων, συνεργάζεται τόσο με την κεντρική διοίκηση όσο και με τους τοπικούς φορείς οικονομικού ή κοινωνικού χαρακτήρα.
Το μάθημα έχει στόχο να παρουσιάσει τα κριτήρια, τους όρους και της προϋποθέσεις των συνεργασιών αυτών με στόχο τη βέλτιστη επιλογή για κάθε κατηγορία αρμοδιοτήτων. Οι φοιτητές θα ασχοληθούν με τα ζητήματα αυτά με τη μορφή γραπτών εργασιών και παρεμβάσεων.
9. Ο πολιτισμός ως παράμετρος της περιφερειακής και τοπικής ανάπτυξης
Σε μία περίοδο κρίσης, η αξιοποίηση του Πολιτισμού ως εργαλείου ανάπτυξης και αντιμετώπισης των πολύπλευρων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονες κοινωνίες είναι απαραίτητη.
Οι οργανισμοί, όπως ο ΟΗΕ και η ΕΕ ή η UNESCO κλπ, στρέφονται προς τις τέχνες και την πολιτιστική κληρονομιά ως ισχυρά εργαλεία για την υποστήριξη της κοινωνίας και της οικονομίας στις «αναπτυσσόμενες» και όχι μόνο, χώρες. Στο πλαίσιο του μαθήματος θα εξετάσουμε με κριτικό πνεύμα τη λέξη «ανάπτυξη», στον ορίζοντα της παγκόσμιας και της τοπικής αειφορίας, όπου ο κόσμος δεν κατηγοριοποιείται εύκολα σε «αναπτυσσόμενες», «αναπτυγμένες» ή « προηγμένες» χώρες. Θα διερευνήσουμε τις κυρίαρχες θεωρίες της διεθνούς ανάπτυξης και θα επιδιώξουμε την κατανόηση των πολλών μορφών της ανάπτυξης σε όλο τον κόσμο.
Το μάθημα καλύπτει τη γνώση της οργάνωσης του πολιτισμού και των θεσμών σχεδιασμού και άσκησης πολιτιστικής πολιτικής σε διεθνές και εθνικό επίπεδο, , την ανάπτυξη δεξιοτήτων για τη συγκριτική ανάλυση της πολιτιστικής πολιτικής. Επίσης, καλύπτει σε βάθος το πεδίο της πολιτιστικής διαχείρισης, η οποία περιλαμβάνει τη στρατηγική διαχείρισης των πολιτιστικών οργανισμών, την οργάνωση και παραγωγή πολιτιστικών δραστηριοτήτων, τη χρηματοδότηση και την αξιολόγησή τους.
Ειδικότερα, το μάθημα, θα λάβει υπόψη την ποικιλία των νομικών και πολιτικών πλαισίων - από τα οικουμενικά ανθρώπινα δικαιώματα σε παγκόσμιες πρωτοβουλίες πολιτικής - σε σχέση με τις τοπικές στρατηγικές και μοντέλα ανάπτυξης των τεχνών. Πώς οι τοπικές κοινότητες που πλήττονται από την παγκόσμια πολιτική; Πώς οι τέχνες χρησιμοποιούνται στην ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών, πως χρησιμοποιούνται στις δημιουργικές βιομηχανίες και σε άλλους τομείς, όπως ο τουρισμός και η υγειονομική περίθαλψη; Ποιοι πόροι της πολιτιστικής κληρονομιάς ή ποιες από τις καλές τέχνες είναι κατάλληλα ως αναπτυξιακά «εργαλεία» τις τοπικές κοινωνίες; Πως και από πού προέρχονται οι χρηματοδοτήσεις; Ποιοι παράγοντες ωθούν τις τοπικές κοινωνίες να δημιουργήσουν πολιτιστικούς οργανισμούς ή να αναπτύξουν νέες αγορές; Θα αναλύσουμε συγκεκριμένους σχεδιασμούς πολιτιστικής πολιτικής, καθώς και περιπτωσιολογικές μελέτες που καλύπτουν θέματα όπως η φτώχεια και η πολιτιστική παιδεία καθώς και η τοπική στήριξη των επιχειρήσεων μέσω του πολιτισμού, τους κατοίκους και τους επισκέπτες σε σχέση με την αποδοχή των παρεμβάσεων και την αντίσταση, τα πολιτιστικά δικαιώματα και άλλα στοιχεία σχετικά με τον πολιτισμό στο πλαίσιο της ανάπτυξης.